Hãy chọn sống như một cái cây: cắm rễ thật sâu, rồi mới vươn cao.

Trong đời, có những điều tưởng như là thành tựu, nhưng nếu vượt quá nền tảng bên trong, chúng sẽ trở thành gánh nặng. Người xưa có câu: "Danh tiếng không được vượt quá tài năng. Tài sản không được vượt quá phúc đức. Chức vụ không được vượt quá năng lực. Địa vị không được vượt quá trí tuệ."

Danh tiếng là thứ dễ bùng lên, nhưng cũng dễ tắt. Có người chỉ cần một khoảnh khắc để nổi danh, nhưng nếu tài năng chưa đủ sâu, thì danh tiếng ấy giống như ngọn lửa rơm, sáng bùng lên rồi tàn nhanh. Người có tài thì dù ít nói, ánh sáng tự tỏa ra, còn người thiếu tài mà danh quá lớn, thì sống trong lo sợ bị lật tẩy, trong áp lực phải giữ hình ảnh. Tâm lý ấy sớm muộn cũng tự giày vò chính mình.

Tài sản cũng vậy. Tiền bạc vốn là phương tiện, nhưng nếu phúc đức không đủ, thì của cải lại hóa tai ương. Một người giàu có mà thiếu từ tâm, thiếu lòng biết ơn, thì tài sản chẳng đem lại an lạc, mà chỉ khiến tâm tham trỗi dậy, lo lắng giữ gìn, sợ mất mát. Trong Phật pháp, phúc đức chính là gốc nuôi dưỡng tài sản. Không gieo nhân lành, tiền của chỉ là lớp phù hoa, không có gốc rễ để bám vào.

Chức vụ là vị trí để phục vụ, nhưng nếu vượt quá năng lực, nó trở thành chiếc áo quá rộng. Người gánh chức vụ lớn mà không đủ khả năng, không chỉ làm khổ mình, mà còn làm khổ những người xung quanh.

Địa vị lại càng vi tế. Địa vị là sự tôn trọng, là chỗ đứng trong lòng người. Nhưng nếu địa vị vượt quá trí tuệ, thì đó chỉ là ngai vàng xây trên cát. Người thiếu trí tuệ mà nắm địa vị cao, thường dễ sinh kiêu ngạo, dễ đưa ra quyết định sai lầm, làm tổn hại nhiều người. Trí tuệ ở đây không phải là kiến thức nhiều, mà là cái thấy sáng suốt, lòng biết khiêm nhường, sự hiểu nhân quả. Chỉ khi có trí tuệ, địa vị mới trở thành chỗ ngồi an nhiên, không phải chiếc ghế lung lay.

Phật từng dạy: "Nhân quả không bỏ sót một ai. Muốn giữ được quả tốt, phải vun cái nhân lành." Danh tiếng muốn bền, phải dựa vào tài năng thật. Tài sản muốn vững, phải dựa vào phúc đức. Chức vụ muốn tròn, phải dựa vào năng lực. Địa vị muốn lâu dài, phải dựa vào trí tuệ.

Trong đời sống hiện đại, ai cũng muốn đi nhanh, muốn thành công sớm, muốn có tất cả. Nhưng hãy nhớ, mọi thứ đều cần có gốc. Gốc ở đây chính là sự rèn luyện tài năng, sự tích lũy phúc đức, sự trau dồi năng lực, và sự nuôi dưỡng trí tuệ. Khi gốc đủ sâu, thì cành lá tự nhiên xanh tươi.

Có thể hôm nay ta chưa có danh, chưa có của, chưa có chức, chưa có vị, nhưng nếu mỗi ngày đều sống đúng, làm điều thiện, học hỏi chân thành, thì đó chính là gieo nhân. Một ngày kia, hoa sẽ nở đúng mùa, quả sẽ chín đúng lúc.

Điều quan trọng không phải là ta đang có bao nhiêu, mà là ta có xứng đáng, có đủ gốc để giữ gìn hay chưa. Bởi nếu chỉ có ngọn mà thiếu gốc, thì mọi thứ sớm muộn cũng trở thành gánh nặng.

Hãy chọn sống như một cái cây: cắm rễ thật sâu, rồi mới vươn cao. Khi ấy, danh, tài, chức, vị đều trở thành bóng mát cho đời, chứ không phải là xiềng xích trói buộc chính mình.